Birleşik Cümleler (الجمل المركبة)

1️⃣ Birleşik Cümle Nedir?

Arapça’da birleşik cümle (الجملة المركبة), en az iki cümlenin birbirine bağlanmasıyla oluşan cümledir. Bu tür cümleler genellikle bağlaçlar (أدوات الربط) veya zamirler aracılığıyla oluşturulur.

📌 Türkçedeki karşılıklar:
✔ Sıralı Cümleler
✔ Bağlı Cümleler
✔ Girişik Birleşik Cümleler

Arapça birleşik cümleler isim cümlesi (الجملة الاسمية) ve fiil cümlesi (الجملة الفعلية) şeklinde olabilir.

2️⃣ Birleşik Cümle Çeşitleri

🔹 1. İlgi Cümlesi (الجملة الصلة)
✔ İsmi mevsuller (أسماء الموصول) ile kurulur.
✔ Bağlantılı olduğu ismin açıklamasını yapar.
✔ Genellikle önceki kelimenin niteliğini belirtir.
✔ “الذي، التي، الذين، اللاتي” gibi ilgi zamirleri kullanılır.

🔹 Örnekler:

• قرأتُ الكتابَ الذي اشتريتُهُ أمس.
  (Dün satın aldığım kitabı okudum.)
• هذا هو الطالبُ الذي فازَ في المسابقةِ.
  (Bu, yarışmayı kazanan öğrencidir.)

📌 Not: İlgi cümlesi tek başına anlam ifade etmez, her zaman bir isme bağlıdır.

🔹 2. Koşul Cümlesi (جملة الشرطية)
✔ Şart bildiren cümlelerdir.
✔ Genellikle “إذا، إن، لو” gibi bağlaçlarla başlar.
✔ İki ana bölümü vardır: “Şart cümlesi” ve “Cevap cümlesi”.

🔹 Örnekler:

• إن تدرسْ، تنجحْ. (Çalışırsan başarılı olursun.)
• إذا سافرتَ إلى تركيا، فسوفَ تستمتعُ كثيرًا.
  (Eğer Türkiye’ye seyahat edersen, çok eğlenirsin.)

📌 Not: “إن” genellikle ihtimal içeren koşullarda, “إذا” ise kesinlik içeren durumlarda kullanılır.

🔹 3. Amaç Bildiren Cümle (جملة الغاية)
✔ Bir eylemin amacını açıklayan cümlelerdir.
✔ Genellikle “لِ، كي، حتى” gibi bağlaçlarla kurulur.

🔹 Örnekler:

• أدرسُ كي أنجحَ في الامتحانِ. (Başarılı olmak için ders çalışıyorum.)
• سافرتُ إلى مكةَ لأداءِ العمرةِ. (Umre yapmak için Mekke’ye gittim.)

🔹 4. Sebep-Sonuç Cümlesi (جملة التعليلية)
✔ Fiilin nedenini açıklar.
✔ “لأنَّ، بسببِ، إذ، حيثُ” gibi bağlaçlarla kurulur.

🔹 Örnekler:

• تأخرتُ لأنَّ الحافلةَ لم تأتِ في الوقتِ. (Otobüs zamanında gelmediği için geç kaldım.)
• أحبُّ العربيةَ لأنها لغةُ القرآنِ. (Arapçayı seviyorum çünkü o Kur’an’ın dilidir.)

📌 Not: “لأنَّ” bir cümleden önce gelir, “بسبب” ise tek kelime ya da tamlama ile kullanılır.

🔹 5. Karşıtlık Bildiren Cümle (جملة الاستدراكية)
✔ İki zıt anlamlı fikri birbirine bağlar.
✔ “لكنَّ، رغم أنَّ، مع أنَّ” gibi bağlaçlarla kurulur.

🔹 Örnekler:

• أحبُّ الطقسَ الحارَّ، لكنِّي لا أتحمَّلُ الحرارةَ العاليةَ.
  (Sıcak havayı severim ama aşırı sıcaklığa dayanamam.)
• سافرتُ إلى أوروبا رغم أنَّ الجوَّ كان بارداً.
  (Hava soğuk olmasına rağmen Avrupa’ya seyahat ettim.)

🔹 6. Koşul ve Sonuç Cümlesi (جملة الجزاء والعقاب)
✔ Bir eylemin sonucunu veya karşılığını ifade eder.
✔ “فَ” bağlacı ile bağlanır.

🔹 Örnekler:

• إنْ تساعدْ غيركَ، يساعدْكَ اللهُ.
  (Başkalarına yardım edersen, Allah da sana yardım eder.)
• منْ يعملْ خيرًا، يجدْ خيرًا.
  (Kim iyilik yaparsa, iyilik bulur.)

🔹 7. Zaman Bildiren Cümle (جملة الزمنية)
✔ Bir olayın ne zaman gerçekleştiğini belirtir.
✔ “حين، عندما، بينما” gibi bağlaçlarla kurulur.

🔹 Örnekler:

• سأزورُكَ عندما تنتهي من العملِ.
  (İşin bitince seni ziyaret edeceğim.)
• خرجتُ من البيتِ بينما كانت الشمسُ تشرقُ.
  (Evden çıktım, güneş doğarken.)

3️⃣ Birleşik Cümlelerde Kullanılan Bağlaçlar (أدوات الربط)

4️⃣ Özet

✔ İki veya daha fazla cümlenin birleşmesiyle oluşur.
✔ Bağlaçlar (و، لكنَّ، لأنَّ، إذا…) kullanılarak kurulur.
✔ Sebep, amaç, karşıtlık, zaman gibi ilişkileri ifade eder.
✔ İlgi cümleleri (الجملة الصلة) özellikle önemli bir birleşik cümle türüdür.

📌 Alıştırmalar:
Bu cümleleri Arapça’ya çevirin!
1️⃣ Ders çalışırsan başarılı olursun.
2️⃣ Kitabı okudum çünkü çok ilginçti.
3️⃣ Türkiye’ye gittim ve İstanbul’u gezdim.