Arapçada İsim Tamlaması (إضافة – İzafet Terkibi)

İzafet Terkibi, Arapçada bir isimle başka bir ismin birbirine bağlanmasıyla oluşan tamlama türüdür. Türkçede “…’nın, …’in” şeklinde ifade edilen aitlik ve bağlantı anlamını taşır. Bu yapı, genellikle iki isimden oluşur: müzekker (tamlama başı) ve muzâf ileyh (tamlanan).

---

1. İzafet Terkibinin Özellikleri

a. Yapı

• Muzâf (مُضاف): Tamlamanın başındaki isimdir.
• Muzâf ileyh (مُضاف إليه): Tamlanan isimdir.

b. Kurallar

1. Muzâf:
   • Belirlilik takısı (ال) almaz.
   • Sonunda hiçbir tenvin olmaz (bir hareke ile biter).
2. Muzâf ileyh:
   • Her zaman cer hâlinde (sonu esreli) bulunur.
   • Belirli (ال alırsa) veya belirsiz olabilir.

c. Anlam

• Türkçe Tercüme: Tamlanan tamlamaya aitlik ya da ilişki anlamı katar:
  • “Ev sahibi“, “Kitabın sayfası” gibi.

---

2. İzafet Terkibinde Belirlilik ve Belirsizlik

Belirli İzafet Terkibi:

• Muzâf ileyh belirli (ال almış) ise, tamlamanın tamamı belirli olur.
  • كِتَابُ الطَّالِبِ → Öğrencinin kitabı (Belirli).

Belirsiz İzafet Terkibi:

• Muzâf ileyh belirsiz ise, tamlamanın tamamı belirsiz olur.
  • كِتَابُ طَالِبٍ → Bir öğrencinin kitabı (Belirsiz).

---

3. İzafet Terkibi Türleri

a. Aitlik İzafeti (إضافة الملكية):

• Bir varlık bir kişiye veya başka bir varlığa aittir.
  • بَيْتُ الرَّجُلِ → Adamın evi.
  • مَفْتَاحُ السَّيَّارَةِ → Arabanın anahtarı.

b. Nitelik İzafeti (إضافة الوصفية):

• İki isim arasındaki ilişki nitelik bildirir.
  • بَابُ الخَشَبِ → Ahşap kapı.
  • نُورُ الشَّمْسِ → Güneşin ışığı.

c. Çoğul Yapılarla İzafet:

• Muzâf veya muzâf ileyh çoğul olabilir.
  • أَقْلَامُ الطُّلَّابِ → Öğrencilerin kalemleri.
  • كُتُبُ المُعَلِّمِ → Öğretmenin kitapları.

---

4. İzafet Terkibinde İyelik Zamirleri

İzafet, iyelik zamirleriyle de oluşturulabilir. Bu durumda muzâfa eklenen zamir, muzâf ileyhin yerine geçer.

İyelik Zamiri	Muzâf (Örnek)	Anlamı
ـِي	كِتَابِي	Benim kitabım
ـُكَ	كِتَابُكَ	Senin kitabın (eril)
ـُكِ	كِتَابُكِ	Senin kitabın (dişil)
ـُهُ	كِتَابُهُ	Onun kitabı (eril)
ـُهَا	كِتَابُهَا	Onun kitabı (dişil)

---

5. Örnekler ve Analiz

a. Belirli İzafet:

• كِتَابُ الطَّالِبِ
  • Muzâf: كِتَابُ (Kitap)
  • Muzâf ileyh: الطَّالِبِ (Öğrenci)
  • Anlam: Öğrencinin kitabı.

b. Belirsiz İzafet:

• مَكْتَبُ طَالِبٍ
  • Muzâf: مَكْتَبُ (Ofis)
  • Muzâf ileyh: طَالِبٍ (Bir öğrenci)
  • Anlam: Bir öğrencinin ofisi.

c. Çoğul İzafet:

• أَقْلَامُ الطُّلَّابِ
  • Muzâf: أَقْلَامُ (Kalemler)
  • Muzâf ileyh: الطُّلَّابِ (Öğrenciler)
  • Anlam: Öğrencilerin kalemleri.

---

6. Alıştırmalar